Τα σμυριδορυχεία και o Εναέριος είναι σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του νησιού.
Κι αυτό γιατί η Νάξος είναι η μοναδική σμυριδοπαραγωγική περιοχή στην Ευρώπη και μια από τις ελάχιστες στον πλανήτη.
Η εξόρυξη και η διάθεση της σμύριδας από την Τουρκοκρατία, ήταν αποκλειστικό προνόμιο των κατοίκων 6 χωριών της ορεινής Νάξου. Υπάρχει σε αφθονία στα βουνά μεταξύ της Κορώνου και της Απειράνθου.
Η σμύριδα ή το σμυρίγλι της Νάξου είναι άριστης ποιότητας και εξορύσσετε μέχρι σήμερα, αλλά δυστυχώς σε μικρές ποσότητες, καθώς δεν έχει μεγάλη ζήτηση στην αγορά.
Το 1925 δημιουργήθηκε ο Εναέριος. Πρόκειται για ένα τελεφερίκ, ένα μεγάλο έργο βιομηχανική υποδομής, για την μείωση του κόστους μεταφοράς της σμύριδας από τα ορυχεία στο λιμάνι της Μουτσούνας.
Ξεκινούσε από την Πηγή στην Κόρωνο, είχε 5 σταθμούς φόρτωσης, 72 χαλύβδινους πυλώνες που το ύψος τους έφτανε τα 50 μέτρα, κεκλιμένα επίπεδα και μηχανοστάσια.
Μετέφερε 15 τόνους σμύριδας την ώρα σε 220 κουβάδες- βαγονέτα.
Από το 1982 σταμάτησε η λειτουργία του και το 1989 ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο.
Στην περιοχή της Στραβολαγκάδας δημιουργείται μουσείο ενώ οι ντόπιοι που γνωρίζουν καλά τα ορυχεία ή εργάζονταν σε αυτά μπορούν να σας ξεναγήσουν σε κάποιες στοές.
Σημαντικό: Τα σμυριδορυχεία και o Εναέριος δεν πρέπει να προσεγγίζονται από τους επισκέπτες, χωρίς μέτρα προστασίας και χωρίς κάποιον που να τα γνωρίζει. Κάποια από αυτά είναι άκρως επικίνδυνα και ελλοχεύουν κίνδυνο σοβαρών τραυματισμών.
Τι είναι όμως η σμύριδα Νάξου και που χρησιμοποιείται;
Φωτογραφίες: Ζωή Καπίρη